W czwartek, 23 czerwca, byliśmy w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN oraz na Cmentarzu Powązkowskim.
Muzeum mieści się w gmachu wzniesionym w latach 2009–2013 według projektu zespołu fińskich architektów kierowanego przez Rainera Mahlamäkiego. Placówka rozpoczęła działalność w nowej siedzibie w kwietniu 2013, a wystawa stała została otwarta w październiku 2014. Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN powstało z inicjatywy Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce (SŻIH) i jest jedną z pierwszych w Polsce instytucji kultury utworzonych w oparciu o partnerstwo publiczno-prywatne. Muzeum realizuje dwie funkcje: tradycyjnego muzeum i centrum kulturalno-edukacyjnego. W odróżnieniu od Yad Vashem w Jerozolimie czy United States Holocaust Memorial Museum w Waszyngtonie nie koncentruje swego przekazu na II wojnie światowej i Holokauście, ale opisuje wkład Żydów w rozwój polskiej kultury, nauki i gospodarki. Przedstawia ich historię od przybycia (ok. 960 r.) na ziemie polskie pierwszych żydowskich kupców i początków żydowskiego osadnictwa na obszarze dawnej I Rzeczypospolitej (tj. także na obecnym terytorium Litwy, Białorusi, Ukrainy i zachodniej części Rosji) aż po historię najnowszą społeczności żydowskiej w III RP. We wrześniu 2014 Muzeum dodało do swojej nazwy słowo „Polin” („Polska” w języku hebrajskim), nawiązujące do legendy o pojawieniu się na ziemiach polskich pierwszych żydowskich osadników. Gmach został zaprojektowany na planie kwadratu, a jego zewnętrzna część została obłożona szklanymi panelami. Pokrywają je hebrajskie i łacińskie litery tworzące słowo Polin. Muzeum ma ok. 13 tys. m² powierzchni użytkowej. W podziemiach budynku znajduje się wystawa stała „1000 lat historii Żydów polskich” poświęcona historii Żydów polskich od średniowiecza do czasów współczesnych. Na parterze i pierwszym piętrze znalazły się: wielofunkcyjne audytorium na 480 miejsc, sale wystaw czasowych, centrum edukacyjne, centrum informacyjne, przestrzeń dla dzieci, sklep muzealny, a także muzealna restauracja serwująca dania kuchni żydowskiej. W galeriach wystawy stałej znalazły się również elementy obrazujące sytuacje kryzysowe, konflikty oraz trudne aspekty współżycia Żydów i Polaków na przestrzeni wieków. Nowoczesna ekspozycja ma charakter narracyjny – nie jest zorganizowana wokół zbiorów, lecz „prowadzi” zwiedzającego opowieścią o wydarzeniach. Opowiadają o nich ich świadkowie i uczestnicy, a współczesny komentarz został ograniczony do minimum.
Wystawa oddziałuje przez słowo, obraz i dźwięk. Zawiera 170 oryginalnych przedmiotów oraz 200 replik, modeli i faksymile, a także nagrania audio, zdjęcia, filmy i animacje komputerowe. Umieszczono tutaj ok. 200 stanowisk multimedialnych (w tym 73 interaktywne) oraz ok. 1200 lamp ledowych. Niezwykłe muzeum w wyjątkowej lokalizacji. Tysiąc lat historii opowiedziane w symbolicznym miejscu w centrum Warszawy – na terenie przedwojennej dzielnicy zamieszkałej głównie przez Żydów, a w czasie wojny przekształconej przez Niemców w getto. Muzeum przywraca pamięć o ich bogatej kulturze i dziedzictwie. Nie zapomnieliśmy obejrzeć znajdującego się przed Muzeum Pomnika Bohaterów Getta, przed którym w 1970 roku w historycznym geście ukląkł kanclerz RFN Willy Brandt. Wydarzenie to uznano za symboliczne przeprosiny Niemiec za zbrodnie Holocaustu.
Nieopodal znajduje się też pomnik Jana Karskiego – emisariusza polskiego państwa podziemnego. Jesienią 1942 roku pojechał do Wielkiej Brytanii, gdzie jako naoczny świadek zdał najwyższym władzom alianckim relację o eksterminacji Żydów. Polecamy zwiedzenie tego muzeum. Jest to przepiękne miejsce, w którym dowiesz się wiele nie tylko o historii Żydów, ale również o historii Polski.
Po smacznym obiedzie odwiedziliśmy Cmentarz Wojskowy na Powązkach (zwany zwyczajowo Powązki Wojskowe). Cmentarz został założony w 1912 przez władze Warszawskiego Okręgu Wojskowego. Kwatery Cmentarza Wojskowego na Powązkach:
– Kwatera na Łączce – pochowano tam pomordowanych przez Urząd Bezpieczeństwa w latach 1945–1956,
– Dolinka Katyńska jest najważniejszym w Warszawie miejscem upamiętnienia ofiar zbrodni katyńskiej (1940),
– Kwatera Smoleńska – 10 listopada 2010 roku na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach odsłonięto pomnik ku czci ofiar katastrofy polskiego Tu-154 w Smoleńsku,
– Kwatera Harcerskiego Batalionu Armii Krajowej „Zośka” – w tej kwaterze, oznaczonej numerem A-20, znajdują się 174 groby, w większości harcerzy – członków Szarych Szeregów i Batalionu „Zośka”, którzy zginęli podczas II wojny światowej, oraz pojedyncze groby cywilne.
Na wycieczce towarzyszyła nam piękna pogoda, uśmiech i radość z cudownie spędzonego dnia.
Wanda Modzelewska
Wiceprezes Zarządu UTW w Łapach
