Historia
W okresie międzywojennym na terenie Łap nie było bibliotek publicznych. Istniało 5 niewielkich bibliotek oświatowych prowadzonych w ramach organizacji społecznych. Miały one zadania oświatowe w stosunku do swoich członków. Były dostępne dla wszystkich za odpłatnością.
Projekt organizacji sieci bibliotek publicznych został opracowany już w latach II Rzeczypospolitej Polskiej. W pełnym wymiarze został on jednak zrealizowany dopiero w czasach PRL. 13 marca 1946 r. powołano Naczelną Dyrekcję Bibliotek. 17 kwietnia 1946 r. ukazał się dekret „O bibliotekach i opiece nad zbiorami bibliotecznymi” określający strukturę i podstawy finansowe bibliotek powszechnych. Podjęcie w latach powojennych szybkiej decyzji o stworzeniu sieci bibliotek publicznych wynikało niewątpliwie z głębokiego przekonania, że dla odbudowy i rozwoju Polski są konieczne zmiany w sferze oświaty i kultury.
Począwszy od 1945 roku zaczęto organizować powiatowe biblioteki publiczne oraz podległe im biblioteki gminne i punkty biblioteczne. Biblioteki powiatowe sprawowały fachowy nadzór nad jednostkami niższego szczebla w zakresie:
– doboru materiałów bibliotecznych oraz ich gromadzenia
– opracowania księgozbioru
– służby informacyjnej i pracy z czytelnikiem
– planowania sprawozdawczości
– doskonalenia zawodowego pracowników
– współdziałania z Prezydiami Rad Narodowych w zakresie obsady stanowisk w bibliotekach.
Do zakresu działań bibliotek gminnych należało:
– planowanie zakupu książek i prenumeraty czasopism
– ocena zbiorów i ich przydatności w środowisku
– zgłaszanie bibliotece nadrzędnej dezyderatów w zakresie doboru nowości wydawniczych.
Starosta Powiatowy w Wysokiem Mazowieckiem, działając według Zarządzenia Ministra Oświaty z dnia 17 grudnia 1948 r., zobowiązał Zarząd Miejski w Łapach do uruchomienia Miejskiej Biblioteki Publicznej w Łapach. Oficjalny termin wyznaczono na dzień 16 stycznia 1949 r. Była to data bardzo ważna dla polskiego bibliotekarstwa, gdyż w tym dniu otwarto jednocześnie w całej Polsce 1600 bibliotek gminnych i 15 000 punktów bibliotecznych, a biblioteka łapska była jedną z tych placówek. Biblioteka zajmowała pomieszczenie o powierzchni 21 m2 w budynku gimnazjalnym przy ulicy Głównej 44.
W dniu otwarcia placówka posiadała 481 książek pochodzących z przydziału Ministerstwa Oświaty i zakupionych z funduszy miejskich. Prawo do korzystania z jej zasobów, po złożeniu zobowiązania i wniesieniu wyznaczonych opłat, mieli wszyscy mieszkańcy. Placówka była czynna dwa razy w tygodniu po 3 godziny. Została zarejestrowana w Inspektoracie Szkolnym w dniu 18 czerwca 1949 r.
Pierwszym etatowym pracownikiem została pani Regina Włostowska. Do głównych zadań biblioteki należało udostępnianie zbiorów i popularyzacja czytelnictwa. Zachował się regulamin z tego okresu.
Pod adresem Główna 44 biblioteka funkcjonowała bardzo krótko. Sprawozdanie na koniec 1949 r. mówi już o adresie przy ulicy Manifestu Lipcowego 9 (pomieszczenie o powierzchni 16 m2).
Natomiast sprawozdanie z lat 1950-1956 sytuuje bibliotekę pod adresem Manifestu Lipcowego 7. Zachował się dokument o dokwaterowaniu biblioteki do mieszkania pana Bolesława Łapińskiego.
Wtedy biblioteka zajmowała 2 pomieszczenia o powierzchni 32 m2. Reforma administracyjna z 1955 r. spowodowała zmianę nazwy biblioteki na Powiatową i Miejską Bibliotekę Publiczną w Łapach. Tym samym został zwiększony jej zakres działalności. Biblioteka przejęła biblioteki publiczne z powiatu mazowieckiego (Poświętne, Kowalewszczyzna i Sokoły) i powiatu białostockiego (Rynki i Suraż) oraz 55 punktów bibliotecznych.
PiMBP poza udostępnianiem zbiorów, prowadzeniem działalności kulturalno-oświatowej związanej z popularyzacja książek, zajęła się także organizacją bibliotek publicznych na terenie powiatu łapskiego. Biblioteka była zobowiązana do udzielania szerokiej pomocy instruktorskiej i organizacyjnej bibliotekom niższego szczebla. Regulamin z 1956 r. mówi o bezpłatnym korzystaniu z biblioteki.
W kwietniu 1957 r. bibliotekę przeniesiono na ulicę Kolejową do pomieszczenia o powierzchni 50 m2 należącego do ZNTK. Stworzyło to lepsze warunki do pracy, ale jednocześnie utrudniło dotarcie czytelnikom, gdyż lokal znajdował się z dala od centrum.
Kierownikiem Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej została pani Zofia Baj. W pierwszych latach swojej działalności jako placówka powiatowa biblioteka łapska przystąpiła do rozbudowy sieci bibliotek gromadzkich i punktów bibliotecznych. Na koniec 1956 r. w powiecie łapskim istniało już 10 bibliotek publicznych i 73 punkty biblioteczne. Łapska biblioteka w 1960 r. zorganizowała Oddział dla Dzieci.
W 1963 r. po raz pierwszy biblioteka została zamknięta przez Inspektora Pracy ze względu na złe warunki pracy. Jednak po odwołaniu Prezydium Powiatowej Rady Narodowej, przeprowadzeniu remontu i przydzieleniu bibliotece sąsiedniego pomieszczenia (łączna powierzchnia zajmowana przez bibliotekę wyniosła 97 m2) inspektor zmienił decyzję. W 1968 r. sieć bibliotek publicznych w powiecie łapskim była kompletna i liczyła 18 placówek bibliotecznych oraz 97 punktów bibliotecznych.
Decyzją Inspektora Pracy w 1968 r. biblioteka zostaje zamknięta po raz drugi ze względu na złe warunki lokalowe. Przeprowadzono 3 remonty. W 1971 r. Techniczny Inspektor Pracy wydaje decyzję o ostatecznym wstrzymaniu pracy biblioteki w ówczesnym pomieszczeniu. Placówka była nieczynna 7 miesięcy, w ciągu których trwały poszukiwania i adaptacja nowych pomieszczeń.
W wyniku tych działań biblioteka otrzymała 3 oddalone od siebie lokale o łącznej powierzchni 200 m2, z czego Wypożyczalnia dla Dorosłych zajęła 82 m2 (na 2 lata), Oddział dla Dzieci – 68 m2, Dział Instrukcyjny – 51 m2. Dwie ostatnie agendy mieściły się w budynkach prywatnych.
W wyniku reformy administracji państwowej w 1973 r. nastąpiła likwidacja gromad. Powstały większe obszarowo gminy. Na terenie powiatu łapskiego zostało utworzonych 5 gmin: Sokoły, Poświętne, Suraż, Łapy, Turośń Kościelna. Biblioteki gromadzkie w miejscowościach gminnych stały się gminnymi,
pozostałe filiami gminnych.
Rok 1975 przyniósł kolejną reformę administracyjną i kolejne zmiany w sieci bibliotek publicznych. Przejście z trzystopniowego na dwustopniowy podział administracyjny kraju oznaczało likwidacje jednego ogniwa sieci, a mianowicie bibliotek powiatowych. W chwili likwidacji powiatów w 1975 r. w powiecie łapskim istniało 20 placówek bibliotecznych (4 gminne, 1 miejsko-gminna, 13 filii i 1 miejska) oraz 98 punktów bibliotecznych. Biblioteka stopnia podstawowego o rozszerzonym zakresie działania, do których należała Miejsko-Gminna Biblioteka w Łapach, zaczęła pełnić nadzór merytoryczny w rejonie wyznaczonym przez Wojewódzką Bibliotekę Publiczną w Białymstoku. Były to biblioteki w gminach: Brańsk, Choroszcz, Juchnowiec, Poświętne, Suraż, Turoń Kościelna, Wyszki, Łapy, Rutka (łącznie 34 biblioteki i 170 punktów bibliotecznych). W 1975 r. Dział Instrukcyjny otrzymał pomieszczenia w tym samym budynku co Wypożyczalnia. Powierzchnia biblioteki wynosiła 242 m2 .
W następnych latach liczba placówek zmieniała się, ponieważ wprowadzano korekty w podziale rejonów. W latach 1979-1990 rejon Łapy sprawował nadzór merytoryczny nad 18 placówkami bibliotecznymi w rejonie.
W maju 1980 r. wybuchł pożar w Oddziale dla Dzieci i praca w nim została zawieszona do 26 lipca 1984 r., kiedy to ulokowano go w budynku prywatnym przy ul. Nowej 7.
Kolejne wstrzymanie pracy biblioteki nastąpiło w 1980 r. Wtedy to Komitet Miejsko-Gminny PZPR wydzierżawił część swego budynku o powierzchni 280 m2 z przeznaczeniem na Wypożyczalnię dla Dorosłych i Dział Instrukcyjny.
W wyniku reformy samorządowej biblioteka znalazła się w gestii samorządu Gminy Łapy. W 1989 r. biblioteka zostaje przeniesiona do nowego budynku o powierzchni 629 m2 przy ulicy Nowy Rynek 15. Wreszcie wszystkie działy biblioteki znalazły się w jednym miejscu.
Od 1991 r. biblioteka przestaje być placówką rejonową i zgodnie ze statutem zmienia nazwę na Bibliotekę Publiczną Miasta i Gminy Łapy. Odtąd sprawuje nadzór nad trzema filiami: w Daniłowie Dużym, Płonce Kościelnej i Uhowie.
W latach 1994-1995 placówka została skomputeryzowana. Usprawniło to w znacznym stopniu prace katalogowe i obsługę czytelników, których liczba systematycznie wzrastała.
W 2004 r. placówka przeszła na opracowany przez Bibliotekę Narodową system wypożyczania w pakiecie MAK.
Od 2017 r. w bibliotece wprowadzony zostaje system MAK+ (stworzony i rozwijany przez Instytut Książki), który umożliwia tworzenie elektronicznego katalogu bibliotecznego, bazy użytkowników, rejestrację wypożyczeń i udostępnień zasobów oraz prowadzenie statystyki.
We wrześniu 2019 r. dzięki pozyskanym środkom europejskim i krajowym budynek biblioteki przy ul. Nowy Rynek 15 został zmodernizowany i dostosowany dla osób niepełnosprawnych (winda, pochylnia). Zwiększyła się też powierzchnia użytkowa pomieszczeń o 295 m2 (pomieszczenia po Domu Kultury). Inwestycja składała się z dwóch części.
Część pierwsza prac była dofinansowana w ramach Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa Priorytet 2 Infrastruktura Bibliotek 2016-2020 ze środków finansowych Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z budżetu państwa pn. „Przebudowa budynku Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy Łapy wraz z budową windy dla osób niepełnosprawnych oraz budową pochylni dla osób niepełnosprawnych przy ul. Nowy Rynek 15 w Łapach”.
Część druga prac była dofinansowana w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata 2014-2020 osi Priorytetowej VIII. Infrastruktura dla usług użyteczności publicznej pn. „Rewitalizacja centrum Łap poprzez remont i przebudowę budynku Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy Łapy“.
W listopadzie 2020 r. przy wejściu do biblioteki stanęła Zaczytana Ławka, aby promować czytelnictwo i przypominać o działaniach społecznych Fundacji Zaczytani.org. Ten wyjątkowy eksponat to artystyczna rzeźba użytkowa w kształcie otwartej książki. Można na niej usiąść, odpocząć lub poczytać. Na jej podeście umieszczony jest kod QR, który pozwala na pobranie bezpłatnego audiobooka.
Biblioteka od początku swego istnienia odgrywała istotną rolę w życiu oświatowym i kulturalnym miasta i gminy. Duża zasługa w tym bibliotekarzy i dyrektorów, którzy związali swój los z tą instytucją. Na przestrzeni lat pracą biblioteki kierowały:
– Regina Włostowska (1949-1956)
– Bożena Malinowska (1956-1958)
– Zofia Baj (1958-1966)
– Teresa Łupińska (1966-1990)
– Jadwiga Majerowska (1991-1997)
– Henryka Sawicka (1997-2001)
– Józefa Bajda (2002-2015 )
– Barbara Bajda (2015-2020).
Od lutego 2020 r. stanowisko dyrektora BPMiG Łapy zajmuje Małgorzata Roszkowska.











